Hydrotherapie bij de behandeling van honden met orthopedische en neurologische aandoeningen.
Hydrotherapie wordt veelvuldig toegepast bij de behandeling van honden met orthopedische en
neurologische aandoeningen.
Oorsprong
Het woord hydrotherapie is afgeleid van het Griekse woord hydor (water) en therapeia
(genezing/behandeling). Het gebruik van water wordt al sinds eeuwen in verband gebracht met
religie, hygiëne en recreatie. Vanaf de 19de eeuw krijgt de hydrotherapie duidelijk vorm en
worden warmtebaden gebruikt voor orthopedische, neurologische en psychiatrische
aandoeningen. Eind 20ste eeuw zie je het streven om praktijkervaringen te onderbouwen met
onderzoek. Humaan zie je naast hydrotherapie in ziekenhuizen en revalidatiecentra ook de
populaire toepassingen van water in de vorm van thermobaden, aquajogging en aquagym.
Eigenschappen van water
Hydrotherapie is gebaseerd op de eigenschappen van water. Water heeft hydrostatische,
hydrodynamische en thermodynamische eigenschappen.
Hydrostatische eigenschappen
Wanneer een voorwerp in water wordt ondergedompeld zal dit voorwerp een druk
ondervinden van het water. De druk is afhankelijk van de diepte waarop het voorwerp
zich in het water bevindt en de dichtheid van het water. De druk heeft invloed op de
circulatie en het zenuwstelsel van de hond.
Elk lichaam dat in water gedompeld wordt, ondervindt een opwaartse druk, die
afhankelijk is van het gewicht van het verplaatste water. Deze opwaartse druk zorgt
ervoor dat de hond afhankelijk van de hoogte van het water met minder gewicht loopt of
gewichtsloos zwemt. De druk op de gewrichten in de poten vermindert. Tevens worden de
opwaartse bewegingen gestimuleerd terwijl de bewegingen tegen deze druk in worden
verzwaard.
Elke vloeistof kent oppervlaktespanning. Het doorbreken van de waterspiegel kost extra
kracht en beïnvloedt het bewegingspatroon.
Hydrodynamische eigenschappen
Door het verschil in dichtheid tussen lucht en water is het voorwaarts bewegen in
water vele malen zwaarder dan in lucht. De dichtheid van water is 800 maal groter
dan de dichtheid van lucht. Hoe meer oppervlakte onder water en hoe sneller de
beweging des te zwaarder de beweging. Afhankelijk van de snelheid van de band zal er een gelijkmatige weerstand door het
water geleverd worden en zal bij turbulentie van het water (bv jetstream) het
zwemmen en lopen zwaarder worden. Het principe van ‘tail suction’ is van belang bij honden met een verlamde achterhand.
Achter de voorhand zal door de beweging een aanzuigende kracht voor de achterpoten
ontstaan.
Thermodynamische eigenschappen:
o Warm water geeft primair een verwijding van bloedvaten en secundair een
ontspanning van spierweefsel.
Fysiotherapeutisch behandelplan
Hydrotherapie heeft heel veel mogelijkheden. Maar duidelijk moet zijn dat hydrotherapie meer
is dan alleen een hond laten zwemmen of in water laten lopen. Bij hydrotherapie moet
therapeutisch en met toepassing van trainingsprincipes gebruik gemaakt worden van de
mogelijkheden van water. Hydrotherapie zal wanneer het binnen de revalidatie van honden een
plaats wil krijgen en behouden, toegepast moeten worden door dierenfysiotherapeuten.
Dierenfysiotherapeuten hebben kennis van zaken en kunnen in goed overleg met de verwijzende
dierenarts tot een optimaal behandelplan komen. Per behandeling wordt het resultaat van elke
training aan de hand van het fysiotherapeutisch onderzoek geëvalueerd. De
dierenfysiotherapeut heeft naast de hydrotherapie tevens andere mogelijkheden, denk aan
massage, oefentherapie, fysische technieken (apparatuur) en niet onbelangrijk instructies en
adviezen aan de eigenaar, om het herstel van de hond te bevorderen.
Wat is een aquatrainer
De dierenfysiotherapeuten van de Vakgroep Hydrotherapie Hond maken voor de hydrotherapie
gebruik van een aquatrainer. Een aquatrainer is een roestvrijstalen bak die gevuld wordt met
water. De bodem van de bak is uitgerust met een loopband. Door gebruik te maken van de
aquatrainer kan de hond gecontroleerd bewegen. De hoogte van het water, de snelheid van de
loopband en de temperatuur van het water zijn variabel en onafhankelijk van elkaar in te stellen.
Deze variabelen zijn samen met de tijdsduur van de training en de pauzes meetbaar, zodat voor
elke hond een ideaal trainingsprogramma samengesteld kan worden.
Indicaties voor de aquatrainer
Met hydrotherapie kunnen de volgende behandeldoelen gerealiseerd worden:
Verbeteren coördinatie
Verbeteren stabiliteit
Spierversterken
Verbeteren mobiliteit
Verbeteren sensibiliteit
Verbeteren uithoudingsvermogen
Verbeteren welbevinden (door verminderen pijn)
Afname zwellingen en oedeem
Concreet betekent dit dat training in de aquatrainer zinvol is bij onder andere:
Slijtageklachten Ouderdomsklachten (artrose) Rugklachten, zoals spondylose, lumbosacrale instabiliteit, hernia (na operatie of na rustperiode zonder operatie)
Spier-, pees- en gewrichtsblessures Operaties aan het bewegingsapparaat (LPA,LPC,TPLO, andere kruisbandvervangende technieken, total hip, kop/halsresectie, fracturen, amputaties)
Aangeboren/erfelijke afwijkingen (HD, patellaluxatie graad: 1,2) Reumatische aandoeningen Osteochondrose (OC) Verlammingsverschijnselen Kreupelheden zonder duidelijke oorzaak Overgewicht Verminderde conditie Verminderde sportprestaties Preventie van optreden sportblessures
Veilig Intensief Specifiek MeetbaarDeze zaken samen met de specialistische kennis en ervaring van de dierenfysiotherapeuten
garanderen een optimaal herstel van de hond.
Aquatraining versus zwemmen
Aan hydrotherapie kan op verschillende manieren vorm gegeven worden. Naast het trainen in
de aquatrainer is er de mogelijkheid om met de hond te zwemmen in buitenwater of in een
hondenzwembad.
Het zwemmen is als trainingsprikkel niet exact te doseren, de snelheid van de zwembeweging
wordt door de hond bepaald en is niet meetbaar en daardoor niet herhaalbaar. De enige
variabele waarop gestuurd kan worden is de tijdsduur. Daarnaast is de temperatuur van
buitenwater vaak te koud. Het trainen in een aquatrainer is exact te doseren.
Bij het zwemmen zal de hond gewichtsloos en zonder loopfunctie getraind kunnen worden.
Vooral honden met ernstige rugproblemen en honden die geen stafunctie hebben, zijn
geïndiceerd voor zwemmen. Aquatraining vraagt een loopfunctie en een toegestane belasting
van ten minste 40%. Eventueel kan een vermindering van de gewrichtsbelasting verkregen
worden door gebruik te maken van een tuigje of broekje. Dit hulpmiddel kan aan de stang boven
de aquatrainer bevestigd worden.
Het zwemmen is geen functionele trainingsprikkel voor het lopen van de hond: een hond die
beter en langer kan zwemmen, hoeft niet beter te lopen. Zwemmen doet geen beroep op de
stabiliteit van de poten, aquatraining wel.
Onderzoek heeft aangetoond dat bij het lopen in water de bewegingsuitslag van een gewricht
afhankelijk is van de hoogte van het water. Zo kan bewust gekozen worden om een bepaald
gewricht beweeglijker te maken. Zwemmen verbetert de buiging van knie en hak.
Ook zijn er praktische verschillen tussen zwemmen en de aquatraining. Wanneer een hond niet
wil of kan zwemmen vervalt de mogelijkheid om zwemmen therapeutisch aan te wenden. Het
lopen in de aquatrainer is voor de honden geen probleem. Zelfs honden met waterangst kunnen
aquatrainen.
Aan het water van een zwembad zullen chemicaliën toegevoegd moeten worden om de pH
binnen veilige marges te houden en te desinfecteren. Het water in een aquatrainer kan na elke
behandeling ververst worden. Het gebruik van chloor of andere desinfecterende middelen kan
daarom beperkt worden tot het na afloop reinigen van de bak en leidingen.
